Veenlijk #2

Maandblad ‘Onze Taal’ wijdde een artikel aan vloeken, scheldwoorden en schuttingtaal’, altijd leuk. Wat niet in het artikel stond is dat inwoners van verschillende landen een verschillende voorkeur hebben voor een ‘categorie’. Zou schelden Scandinaviërs bij mijn weten vooral graag met duivels en de hel, hebben de Britten een voorkeur voor pies en poep en houden wij vooral veel van ziektes. In mijn geval klopt dat laatste wel, al houd ik het bij ziektes die inmiddels uit de roulatie zijn zoals typhus en pleuris.
Wat dat betreft het schelden in het algemeen, uit-schelden is weer een categorie apart. Als autist scheld ik nooit met iets dat niet waar is. In tegenstelling tot neurotypische mensen. Volgens ‘Onze Taal’ schelden jonge vrouwen (er is onderzoek gedaan onder studenten) vooral met scheldwoorden in de sociale sfeer zoals bitch, hoer en slet en en mannen met woorden uit de lichamelijke sfeer zoals lul, klootzak en eikel.
Wel jammer dat er niet is onderzocht of de studentes een man aan wie ze een hekel hebben ook een ‘hoer’ zouden noemen. Ik denk het namelijk niet. Sowieso heb ik nogal wat problemen met het woord omdat het in 9 van de 10 gevallen niet waar is. Een hoer is iemand die geld krijgt voor het verrichten van seksuele handelingen. En als je een onbekende uitscheld weet je niet wat diens beroep is. Weet je het wèl, en is dat inderdaad het omschreven beroep dan, zo heb ik begrepen, is sekswerker de juiste term. Ik pleit dus voor het afschaffen van dit woord.
Als je het bij mij heel bont maakt dat zeg ik hoogstens ‘kutwijf’, wat over het algemeen waarschijnlijk technisch correct is. Maar misschien niet heel sisterhood-proof.
Een slet is van oudsher een (veelgebruikte) doek die gebruikt wordt voor vieze klusjes. Ik ben er dan ook voor om dit woord te de-genderen. Iedereen die een beetje afgelikt en veelgebruikt is kan een slet worden genoemd, dat is niet aan sekse gebonden. Evenmin als de term ‘dom blondje’.
Van bitch ben ik ook geen voorstander, ik stel voor dat we gewoon ‘lul’ gebruiken voor iedereen. Ik las een keer ergens ‘Madonna is a bit of a dick‘. Ja, klopt wel.
De mijnheer hier in huis is nog steeds van mening dat ‘veenlijk’ het beste scheldwoord is. ‘Het is gender-neutraal, het behoort tot onze witte, inheemse cultuur en het is ook niet leeftijdgebonden. Ik heb echte hele jonge veenlijken gezien laatst.’ En als je dan heel boos bent kun je misschien roepen ‘krijg de typhus, veenlijk.’ Ik zal er eens over nadenken.

Read Full Post »

Met accent

Die enkele keer dat ik een tekst in het Latijn hardop lees moet de mijnheer hier in huis altijd een beetje gniffelen. ‘Je hebt een Italiaans accent in het Latijn’, zegt hij dan. Dat lijkt me volkomen logisch. We weten natuurlijk niet precies hoe het Latijn klonk, maar het lijkt me logisch dat de tongval van het land waar het ontstaan is nog steeds het dichtst in de buurt komt. Een steenkolen-Nederlands-accent lijkt me niet zo voor de hand liggen en het Amerikaanse accent dat in tv-series altijd te horen is als er één of andere bezwering uitgesproken moet worden slaat al helemaal nergens op (sorry Sam en Dean).
Dus accepteer ik gewoon dat ik een Italiaans accent heb in het Latijn. Ik heb een Celtic accent (mix van Iers en Schots) in het Engels en een Frans accent als ik Spaans spreek, dus dit kon er ook nog wel bij. Nederlands is gewoon de enige taal die ik accentloos spreek.
In het Duits heb ik vast ook wel een accent maar nog opvallender is dat ik daarin vrij snel overschakel op een hele andere taal. Zo waren we een paar jaar geleden in een hotel waar ik ’s avonds vol overtuiging vi sees i morgen tegen de Duits sprekende mevrouw zei alvorens naar mijn kamer te gaan. In de lift naar boven zei de mijnheer ‘Je weet dat je net Zweeds hebt gepraat tegen de Zwitserse mevrouw?’ Ehm, nee. Ik vond het al zo vlotjes gaan.
In de twee maanden voorafgaand aan onze vakantie was ik trouw elke dag mijn Duolingo aan het doen om mijn Spaans weer op te halen, Franc accent of niet. Ik was blij verrast over hoeveel ik nog wist en hoeveel ik nog bij kon leren (echt divertido). Dankzij heel wat uurtjes Casa de Papel (waar de mijnheer hier in huis de zin puto ninja con gafas van leerde) en Gran Hotel, zat ik er weer lekker in. En toen gingen we niet naar Spanje. ¡Maldita sea!
En toen moesten zowel ik als de Duolingo ineens overschakelen op Italiaans. ‘Ha!’, zei de mijnheer. ‘Je spreekt Italiaans met een Spaans accent.’ Maledizione.

Read Full Post »

Register

Net als vele anderen met autisme, hecht ik waarde aan correct taalgebruik. En dan bedoel ik niet alleen ‘grammaticaal correct en zonder vage uitdrukkingen als ‘hoe sta jij daarin?’ terwijl ik op een stoel zit’, maar ook ‘beleefd’. Mijn sentiment kan doorschemeren door de manier waaróp ik dingen zeg, maar de woorden die ik kies zijn over het algemeen beleefd. Dit kan soms tot komische situaties leiden. Zo belde ik ooit eens de brandweer.
‘Goedenavond, u spreekt met…Wellicht bent u er al van op de hoogte maar er is brand ontstaan in een metalen vuilnisbak in het Kenaupark. De vlammen zijn ongeveer een meter hoog. Ok, hartelijk dank en nog een fijne avond’.
Degene naast me in de auto moest hartelijk lachen toen ik had opgehangen. ‘Er staat een vullisbak in de fik!’ zei hij op de schelle toon die ik niet in mijn register heb zitten.
Die lijkt me ook niet zo handig als er informatie moet worden overgebracht. Zo heb ik ooit vast gezeten in een lift en op dezelfde kalme toon het gesprek gevoerd met degene aan de andere kant van de intercom terwijl ik het meisje dat naast me stond en behoorlijk in paniek begon te raken de Flair uit mijn tas in handen drukte.
Maar het kàn ook een nadeel zijn. Zo belde ik ooit de huisarts en legde aan de assistente uit dat ik enorme rode bulten in mijn gezicht had en dat ik ‘vandaag nog een arts wilde zien’. De andere assistentes weten dan dat er ècht iets aan de hand is.
Deze niet. ‘Er is geen plek vandaag.’
‘Maar het wordt steeds erger en de plekken drukken tegen mijn oor en mijn oog. Ik maak me ernstige zorgen.’, zei ik.
Ze zou terugbellen. Toen dat na een uur nog niet gebeurd was belde ik zelf nog maar een keer. Dat irriteerde haar want ze had gezegd dat ze me terug zou bellen en ze had het druk. ‘Nou, ik zie er inmiddels uit alsof of moet figureren in Star Trek en het wordt nog steeds met het kwartier ergen’, zei ik.
Nou bij de gratie Gods mocht ik langskomen. Het consult duurde minder dan een minuut want mijn arts zag het gelijk: gordelroos in het gezicht en ik mocht direct door naar de oogarts om te laten controleren of mijn oogzenuw niet was aangetast. En wat had de assistente in de computer ingevoerd? ‘heeft last van plekjes in het gezicht’.
Toen had ik ook wel even zin om een aantal heel onbeleefde dingen te zeggen op niet zo kalme toon.

Read Full Post »

Aardig

‘Aardig’ is een interessant woord. Het kan de betekenis hebben van ‘vriendelijk, aimabel’ maar ook ‘flink’, als in de zin ‘ik heb al aardig wat borrelnootjes achter de kiezen’. Of ‘best leuk’ in de zin ‘Ik vind Queen wel een aardige band’ (hier is Maarten van Rossem aan het woord).
Iets minder makkelijk te duiden is het woord ‘aardig’ in de zinsnede ‘alles leuk en aardig, máár…’ (leuk is ook zo’n interessant woord trouwens). De beste vertaling is ‘alles goed en wel, mààr…’ En zie die maar eens uit te leggen aan een NT2-er (iemand voor wie Nederlands niet de moedertaal is).
Maar ook sommige Nederlanders zonder migratie-achtergrond hebben moeite met het woord ‘aardig’ en gebruiken het soms verkeerd. Zo zei Phillip Freriks laatst in ‘De slimste’ tegen Maarten van Rossem ‘dat is misschien wel aardig: Theo Hiddema heeft het teveel ontvangen bedrag aan reiskostenvergoeding geschonken aan de poezenboot.’
Ehmm, nee Phillip. Dat is niet aardig in de zin van vriendelijk of aardig in de zin van leuk, hier is gewoon sprake van een een puissant rijke advocaat die de aandacht af wil leiden van een daad van ordinaire diefstal van door de burgers betaald overheidsgeld, door met wat grijpstuivers te strooien. Als een totalitair vorst die, hoog op zijn paard gezeten, wat munten in de modder gooit zodat een klein deel van het gepeupel er naar kan wroeten, terwijl de rest om komt van de honger.
Aardig zou zijn geweest als hij het geld terug zou hebben gegeven en hij zichzelf een taakstraf zou hebben opgelegd. Drie weekenden helpen bij de voedselbank ofzo.
Aardig is tenniskampioen Novak Djoković, die een vegan restaurant opent waar daklozen gratis mogen eten. Aardig is het verhaal van Fred Teeven die, na een loopbaan waarin hij lid was van een aantal schimmige en frauduleuze politieke partijen nu gewoon buschauffeur is.
Maar een fascistische advocaat die fraude pleegt en dan een ‘royaal gebaar’ maakt met het geld van een ander is verre van ‘aardig’. Misschien heeft Phillip zo lang in Frankrijk gewoond dat hij een beetje een NT2-er is geworden.

Read Full Post »

Voorpret

Tijdens de essentrics-les op maandagochtend dwalen mijn gedachten meestal af, ze zijn het van me gewend, dus ze laten me meestal maar. Deze week kwamen er Sinterklaasgedicht-zinnen bij me bovendrijven. and het flauwste soort (e beste dus). Wat gedichten schrijven betreft ben ik net mijn moeder: hoe flauwer hoe beter en ik heb er zelf de grootste lol om. Weken van tevoren al.
En dat doet me weer denken aan een van de leukste woorden uit de Nederlandse taal: voorpret. Bijna net zo leuk als binnenpret. En net zo onvertaalbaar.
Menigeen beweert dat het Nederlands niet mooi en poëtisch is, maar probeer voorpret maar eens te vertalen. Ik kan zelf zo snel niets mooiers verzinnen dan ‘the joy of anticipation’. Al snel weer een mond vol die niet zo luchtig en frivool klinkt als voorpret.
En een binnenpretje? Wat is dat dan? ‘An inner giggle’? Dat klinkt toch wel iets dichterbij het gekkenhuis dan gewoon een binnenpretje.
En wat dacht je van jeugdsentiment? Nostalgia klinkt weemoediger dan jeugdsentiment. Wat zou het dan moeten zijn? ‘Memory Bliss’? Dat klinkt wel erg zweverig voor het licht uitgelaten gevoel dat ik krijg bij het zien van een Popple of de begintune van The Flying Doctors.
Misschien moeten we het er maar gewoon op houden dat het Nederlands een aantal hele mooie onvertaalbare woorden in zijn schat heeft.

Read Full Post »

Fluent American

One of the most challenging things about spending some time in the United States, is communicating with its people. Some of them don’t speak very good English.
For example, I was having dinner on the terrace of a Mexican restaurant in a small city in Silicon Valley. After drinking a bottle of Voss water (another challenge: tap water tastes either of swimming pool or has a medicinal aftertaste) I stood up and asked the waitress where I could find the toilets. She looked at me with a puzzled expression on her face.
I was tempted to elaborate: ‘You know, the loo, the bog, the john, the crapper…?’ But I didn’t think it would help very much. So I just waited for her to connect the dots. ‘You mean the restroom?’
Well no, I don’t need a rest, I have just been sitting on my arse drinking water in the Californian sunshine. What I need is a wee. Or do I just look a lot more jetlagged than I thought I did?
But I decided to just nod. After all, in Canada they call it the washrooms. Which makes more sense then restroom, but still. If someone told me they wanted to wash their hands I would give them hand sanitizer, not point them to the privy (the loo, the bog, etc.).
When I went in again after our meal I was tempted to ask the question again, just to mess with her (petty, I know, and I didn’t). But this time I would do it in Spanish: ¿Dónde están los servicios por favor? It was a Mexican restaurant after all. But I don’t think it would have made much of a difference. 

Read Full Post »

Mémien schrijft voor Opzij

Onlangs werd de Opzij LiteratuurPrijs uitgereikt aan Etchica Voorn voor haar Debuutroman ‘Dubbelbloed’. In het juryrapport staat dat ‘Etchica Voorn verslag (doet) van de zoektocht naar haar eigen ik.’ En het eerste wat in mij op kwam is ‘schrijft Mèmien Holboog (ethica) tegenwoordig voor Opzij?’
Voor wie niet naar de VPRO mocht kijken: Mèmien Holboog was een typetje van Wim de Bie (de De Bie van Van Kooten inderdaad) die elke ‘uitzending’ van haar interviewprogramma begon met een zalvend ‘Dàhag’. Zo’n vrouw met een moeilijk kapsel en hele grote oorbellen die vaak met de lippen getuit heel begrijpend knikt. Zo’n vrouw. Van zo’n vrouw verwacht je een zinsnede als ‘haar eigen ik’.
‘Een stukje eigen ikje’ is ook de titel van één van de 30-minuten mockumentaries avant la lettre van Arjan Ederveen. In die aflevering speelt Arjan Ederveen een vrouw die samen met haar partner de ‘Vrouw is vrouw vrouwen’ heeft opgericht. Bij de ‘vrouw is vrouw vrouwen’ kunnen vrouwen cursussen vrouwelijkheid volgen. Gegeven door een liesbienne met een zalvende stem natuurlijk.
Dat zijn de associaties die ik heb bij ‘eigen ik’. Had de redactie geschreven ‘op zoek naar haar identiteit’, ‘op zoek naar haar wortels’ of ‘duikt dieper in haar familiegeschiedenis’, dan had ik misschien gedacht ‘goh dat lijkt me een interessant boek’. Maar nu ben ik gewoon Mèmien Holboog gaan Googelen en heb vervolgens een uur lang Koot & Bie filmpjes zitten kijken.

Read Full Post »

Een inheems dom blondje, opgegroeid bij een groep binnen de lokale bevolking die zich ‘protestant’ noemt

Een grote groep witte mensen houdt niet van verwarring. Dingen moeten blijven zoals ze waren (piet moet zwart blijven) want anders worden ze boos en gaan ze mensen die wél voor verandering pleiten uitschelden voor landverraders en bruinhemden (dat vind ik zelf dan weer verwarrend want de roepers zijn zelf net zo rechts als de nazi’s).
Dat heeft Seada Nourhussen, hoofdredacteur van het tijdschrift One World, geweten. In het meest recente nummer schrijft ze dat het tijdschrift een aantal termen niet meer zal gebruiken in artikelen. Termen als ‘lokale bevolking’ of ‘lokale taal’ of ‘stam’. Ik zou in een stukje over mijn echtgenoot ook niet schrijven dat hij van moederskant afstamt van de Friese stam en de lokale taal spreekt. Hij is deels Fries en spreekt Nederlands als hij in Nederland is. Volkomen logisch dus om op dezelfde manier te schrijven over mensen die buiten Europa woonachtig zijn.
Maar daar was niet iedereen het mee eens, volgens sommige columnisten getuigde het inzicht van One World van ‘een staaltje morele zelfgenoegzaamheid’ (ja, het was een man die dat schreef).

Seada Nourhussen schreef ook dat in veel uitdrukkingen die dagelijks gebruikt worden stelselmatig de helft van de bevolking over het hoofd gezien wordt: ‘kom op jongens, aan de slag’ en ‘wat moet ik koken voor dertig man’, geeft ze als voorbeeld. Zelf zeg ik met regelmaat dingen als ‘er is geen mens over boord’ of ‘ik sta mijn mensje wel’ en dat wordt vaak zonder morren geaccepteerd, maar toen ik als 15-jarige ooit eens zei dat mijn vriendje ‘een heel lief maar beetje dom blondje’ was, werd me te verstaan gegeven dat ik dat niet mocht zeggen omdat een dom blondje een vrouw was.
‘Zolang ik geen boete krijg van de taalpolitie blijf ik dat gewoon zeggen want die regel heb ik nergens ooit gelezen’, was mijn antwoord. Stel je voor hoe ze hadden gereageerd als ik hem had omschreven als ‘de lokale taal sprekend en opgegroeid binnen de inheemse groep die zich ‘protestant’ noemt.
Een paar jaar later zei ik over een vriendje ‘ik kan erg met them lachen maar hij is wel een beetje een slet’. De toehoorder trok even een wenkbrauw op (geen idee of dat over de boodschap of de woordkeuze ging) maar accepteerde mijn creatieve taalgebruik.

Veel boeken hebben op de eerste bladzijde een disclaimer met de volgende strekking: ‘Waar hij staat kunt u ook zij lezen’. Maar het kan ook anders: Wim Daniels geeft in zijn handboekje ‘Verbeter je schrijfstijl’ vele voorbeeldzinnen waarin hij gender afwisselt: zo is degene die een auto heeft aangeschaft een vrouw en komen er een fictieve vrouwelijke arts en burgemeester in voor. Het zal dan ook geen toeval zijn dat, van de fragmenten uit romans die hij als voorbeeld gekozen heeft, er opvallend veel van vrouwelijke auteurs zijn.
Wie weet nemen de makers van schoolboeken een voorbeeld aan hem en leert de jeugd straks niet ‘papa fume une pipe’ en ‘Colin is an Arsenal supporter’ maar: My mother is Prime Minister, Ma soeur est Madame la President, Meine tante ist Bundeskanzlerin.
Want taal telt. Taal stopt beelden in je hoofd en als je aan de beelden in je hoofd gewend bent dat vind je het ook een stuk normaler als je dat in de echte wereld terugziet. Sterker nog: volgens sommigen heeft het personage ‘David Palmer’ (een Afro-Amerikaanse president in de serie 24) een rol gespeeld in de verkiezing van Barrack Obama. 

Read Full Post »

Variabele vragen

‘Wat is mijn favoriete vakantiebestemming?’, vraagt de mijnheer.
‘Ehhh, Californië om je broertje te bezoeken?’, gok ik. Wellicht is hij een volwassen versie van een vriendenboekje aan het invullen en heeft hij mij nodig om een creatief antwoord te verzinnen.
‘Oh, nu is mijn account geblokkeerd’, zegt hij.
‘Oh, je bedoelde ‘wat heb ik ingevuld als antwoord op mijn KLM-account?’. Tja, dat had ik wel geweten.’
Net als Betaalvriend heeft KLM een aantal vragen die je moet beantwoorden als je je wachtwoord vergeten bent. In tegenstelling tot de vragen van betaalvriend zijn die van KLM wél geschikt voor een Nederlands publiek, maar ze hebben een ander probleem. Ze zijn namelijk variabel. Tenminste, de antwoorden.
Had je mij in 2008 laten invullen wat mijn favoriete reisbestemming was dan had ik daar een ander antwoord op gegeven dan dat ik nu zou doen. Ik ben namelijk 10 jaar en heel wat reizen verder. En blijkbaar is dat ook zo met de mijnheer, ik weet nog wat zijn twee favoriete steden waren toen ik hem leerde kennen, maar dat is blijkbaar veranderd want hij wist het zelf niet meer.
Dat was dus niet zo’n handige vraag van KLM. Net als ‘Wat was je langste vlucht?’ ook niet zo handig want dat is dus ook aan verandering onderhevig. Tenzij je vorig jaar naar Nieuw Zeeland bent geweest en niet van plan bent om dat ooit nog te doen.
Het is een beter idee om vragen te verzinnen waarop het antwoord niet meer kan veranderen, zoals
♦’Wat was de bestemming van je huwelijksreis’-tenminste, tenzij je Liz Taylor heet…
♦Waar ging je naartoe toen je voor het eerst alleen vloog?’
♦’Naar welk land ging je voor het eerst zonder je ouders op vakantie?’

Mijn antwoorden: Marrakech, New York en Italië, en dat ga ik echt niet vergeten. Maar dat kan natuurlijk aan mij liggen…

Read Full Post »

Vaguely Hindu and Double Dutch

Recently I watched a film in which Dutch actress Georgina Verbaan spoke a little Hindi. As a Dutchie I was wondering if it was ‘real Hindi’ or just as weird a concoction as ‘actor speaking Dutch’ usually is in films and series. So I asked my sister in law. Her mother language is Tamil, but she also speaks Hindi.
So I showed her the clip. ‘Yeah we can vaguely call that Hindi’, she said. So I think it is safe to say she made a good effort, but the Hindi is about as bad as the language they dare to call Dutch in American tv-series.
One of the first times I was baffled by what was supposed to be Dutch was an episode of Friends (the one with two Monica’s). Someone uttered a sentence to Monica and I had the same reaction. ‘What the hell did she just say?’ I had to rewind the tape (yup, thàt long ago) about 5 times. And I still didn’t get it. It was supposed to be ‘Mag ik deze dans van u?'(May I have this dance?) but the emphasis was on all the wrong words and within those words on the wrong syllables.
To top that one, someone called Suzanna Voltaire thought she could play Dutch in the episode with all the football by adding some very weird accent that holds the middle between French and having something stuck in your throat. That American woman obviously never came within a 100 foot of a Dutch person.
If you want to know what a Dutch accent sounds like, just listen to Melissandre say ‘For the night is dark and full of terrors’. That’s a Dutch accent.
To be honest, they did get better: in the episode where Ross speaks Dutch to Gunther I could actually follow what they were saying. But one sentence didn’t make sense: ‘My mother only speaks Dutch’, a woman said. There is no such person. Dutch people speak English (however poorly some might) and some French. And that goes for people who still live in the Netherlands…

Now that there are more and more Dutch actors and actresses working in Holywood I would have expected that the use of so-called Dutch in tv-shows word improve considerably, but no. A couple of weeks ago were watching Designated Survivor where someone uttered a barely recognizable sentence that was subtitled with speaks Dutch. ‘No he doesn’t’, was our reply. It was supposed to be a translation of ‘I’ve got her’. But translated to Dutch it means ‘I’ve got hair’, or it could mean ‘I caught her’. But ‘Ik heb haar’ doesn’t mean anything like ‘I’ll take care of her, I’ll make sure she gets home’. Leave alone the fact that the accent was all wrong.
How difficult can it be to ask a Dutch person to ask ‘is this correct? Does that mean what we want to convey’? I’d be happy to do it and I’m sure one could also hire some real live dutch person who already lives in the United States. Just don’t ask Paul Verhoeven, he’s been there for so long, his Dutch sounds almost weird enough for a Friends episode.

Read Full Post »