Ellie en de meermin

Net als zo’n beetje iedereen die HBO heeft (en een paar semi-criminelen die weten hoe je illegaal moet downloaden) kijken we The Last of Us. Maak je geen zorgen, ik zal hier niet gaan spoileren, maar mocht je er niets over willen lezen totdat je ‘bij’ bent: dit gaat over aflevering 4.
In The Last of Us wordt een nurkse man opgezadeld met de 14-jarige Ellie. Zij moet ergens naartoe worden gebracht en hij is de enige die dat kan doen. Hij heeft daar geen zin in, maar hij heeft het beloofd. En Ellie, die heeft een moppenboekje gevonden. Erger nog: het is een boek met puns, woordgrappen. Het soort grappen dat ik op dagelijkse basis spui en waar mijn man vooral om moet huilen. We kenden elkaar nog maar een paar weken toen hij een zak kadetjes uit zijn handen liet vallen en ik vroeg ‘Oh, heb je vloerbrood gekocht?’ Hij wilde weglopen, maar we waren in zijn huis.
Ik moest daar weer even aan denken toen Ellie aan Joel vroeg: ‘What did the mermaid wear to her math class?’
‘Een staartdeling!’, riep ik vanaf de bank.
Dat was natuurlijk niet het antwoord in het Engels….’an algae bra!‘ moest het zijn. En ik weet niet meer waar ik harder om moest lachen, dat antwoord of het vermoeide gezicht van Joel (na nog een flauwe mop zegt hij tegen Ellie ‘feel free to wait in the truck’). Nadat we de hele aflevering hebben gekeken ben ik toch nieuwsgierig wat mijn collega-vertalers hebben gedaan. Moppen en uitdrukkingen zijn het leukst om te vertalen. Tenminste, als je van de Nederlandse taal houdt. Steeds vaker worden voor vertaalopdrachten native speakers Engels gevraagd, maar ik zie daar de logica niet van: als je een mooie tekst in het Nederlands moet maken dan is het toch handig als de vertaler alle Nederlandse spreekwoorden en uitdrukkingen kent en die in de nieuwe tekst gebruikt in plaats van een Engels spreekwoord woord voor woord te vertalen?
Dus ik keek het moppenboekfragment nog een keer, maar dan met Nederlandse ondertiteling. En wat werd het: ‘Wat droeg de meermin {sic} naar de wiskundeles?’
‘Een algen-beha!’
Op zich past het onbewogen gezicht van Joel hier wel heel goed bij, want in deze ‘vertaling’ is het niet eens een grap meer. Technisch gezien is de vertaling juist: de woorden zijn vertaald maar de betekenis is verloren gegaan. Daarom zou ik HBO het advies willen geven om de volgende keer een Nederlandse taal-nerd naar de vertaling te laten kijken. Of gewoon een autist met een voorliefde voor woordgrappen.

Read Full Post »

Stop met het verbranden van plastic…in je vensterbank

Wist je dat je je, als je een paraffinekaars verbrandt, je eigenlijk plastic aan het verbranden bent? Paraffine is een restproduct van de aardolie-industrie en als je een ‘gewone’ kaars aansteekt, komen er een heleboel schadelijke stoffen vrij. Voor EcoGoodies schreef ik een blogpost over een milieuvriendelijk alternatief voor paraffinekaarsen, want die zijn er, in verschillende maten en geuren.

Read Full Post »

De echte ster

Op Facebook zie ik een reclame voorbij komen van de NPO voor een serie die nu te streamen is via het platform: The Nightmanager. ‘Zin in een internationaal bekroonde serie met een topcast? Slinger dan The Nightmanager met Tom Hiddleston en Hugh Laurie eens aan op NPO Plus’, staat er. Topcast is absoluut waar: in de serie speelt een Oscar-winaar mee. Maar dat is noch Tom Hiddleston noch Hugh Laurie maar Olivia Coleman, die helemaal niet genoemd wordt in dit wervend bedoelde intro. Begrijp me niet verkeerd, ik heb niets tegen de genoemde acteurs. Als Tom Hiddleston het telefoonboek voor gaat lezen koop ik daar met liefde een bioscoopkaartje voor en tegen a bit of Fry and/or Laurie zeg ik ook geen nee, maar dit ruikt naar alledaags seksisme. Alsof acteurs van naam per definitie mannen zijn. En dat houdt zichzelf in stand want als je de namen van mannen blijft herhalen dan kunnen die rekenen op een plek in het collectief geheugen: ‘Oh ja, die naam heb ik eerder gehoord, dus die zal wel goed en beroemd zijn.’ En andere namen worden vergeten. Daarom is het van belang om de namen van talentvolle vrouwen te herhalen totdat iedereen zegt ‘ja, die naam kent iedereen!’ Dus oefen maar: Oscarwinnaar Olivia Coleman, Oscarwinnaar Olivia Coleman, bekend van Broadchurch en The Crown, Britse Oscarwinnaar Olivia Coleman die een prachtige bijrol speelde in Heartstopper.
Speciaal voor de NPO heb ik hun intro-tje even herschreven: Zin in een internationaal bekroonde serie met een topcast? Duik dan eens in de wereld van The Nightmanager met Oscarwinnaar Olivia Coleman, Elizabeth Debicki (beiden bekend van The Crown) en Tom Hiddleston. Nu te zien op NPO plus.
Het is jammer voor Hugh Laurie, maar het werd een beetje druk en bij gelijke geschiktheid moeten ouder witte mannen het eerst plaats maken.

Read Full Post »

Fout en schuld

Nederlands en Engels behoren tot dezelfde taalgroep (samen met onder andere Fries, Duits, Afrikaans, Jiddisch Deens, Zweeds en Noors): de Germaanse talen. En omdat we het Engels zo veel om ons heen zien en horen denken we al snel dat we een aardig mondje Engels spreken.
Maar ook al lijken de talen op elkaar, er zijn legio ‘valse vrienden’ te vinden: woorden waarvan je denkt dat ze in twee talen hetzelfde zijn, maar dat helemaal niet zijn. Een Engelse map is namelijk een plattegrond terwijl een Nederlandse map in het Engels een folder is en een Nederlandse folder in het Engels een leaflet.
En deze verschillen kennen de meesten wel, maar lastiger wordt het bij het verschil tussen to invent (uitvinden) en to find out (uitzoeken, uitvogelen). Dat verschil in betekenis schijnt menig Nederlander kwijt te zijn want ik hoor mensen regelmatig praten alsof ze Willie Wortel of Professor Barabas zijn: ‘Dat moet ik nog even uitvinden’. Terwijl ze dan bedoelen dat ze iets nog even moeten uitzóeken.
Met schuld en fout is ook iets dergelijks aan de hand. Ik hoor steeds meer mensen zeggen ‘en dan zeggen ze dat het mijn fout is’ terwijl ze bedoelen ‘ik krijg er de schuld van’. My mistake dient vertaald te worden met ‘mijn fout’, terwijl my fault de Engels manier is om ‘mijn schuld’ te zeggen. In je rekenwerkje maak je ook geen fault maar een mistake. Maak die fout niet nog eens, zou ik zeggen.

Read Full Post »

Zwemmerseczeem en een toque

Dat je tegenwoordig zo’n beetje alles op kunt zoeken op internet wil niet zeggen dat we er ook slimmer op zijn geworden, als mensheid. Zo is het tegenwoordig een life skill om het kaf van het koren te kunnen scheiden als het om informatie gaat: er staat een hoop onzin online. Daarnaast is het ook een kwestie van doen: je moet wel even de moeite nemen om iets in de Google zoekbalk in te tikken en de resultaten te lezen. En dat zouden meer mensen moeten doen.
Zo liepen de mijnheer met wie ik woon en ik laatst door een parkeergarage waar we een grote bus zagen staan met daarop de naam ‘Athlete’s foot’ en een afbeelding van een gevleugelde voet ernaast. Volgens mij was het de bedoeling dat de naam iets heroïsch op zou roepen. De gedachte aan de Griekse god Hermes die met vleugels aan zijn voeten over een atletiekbaan vliegt, ofzo. Maar athlete’s voet betekent zwemmerseczeem. Een heel gewoon kwaaltje, maar er is weinig poëtisch aan. Zeker niet iets begerenswaardigs. Het busje bleek niet van een kliniek te zijn maar van een winkelketen die sportschoenen verkoopt. Het kan aan mij liggen, maar ik zou er zelf niets kopen, bang dat het er naar kleedhokjes van zwembaden ruikt en de schoenen niet helemaal hygiënisch zijn.
Ik moest denken aan de wonderlijke winkel die in de buurt zat waar ik vroeger woonde. Je kon er sporttroffeeën kopen. Maar blijkbaar was dat een te moeilijk woord want op de gevel stond sports cup. Ik vermoed dat ze sport cups bedoelden: de Engelse term voor sporttroffeeën. Een sports cup is echter een toque: zo’n hard plaatje dat sporters in hun broek kunnen schuiven om een onaangename ontmoeting tussen de éne bal en de andere te verzachten. Een vreemde vergissing en te voorkomen als men de winkel gewoon een naam had gegeven in een taal die ze beheersen.
Tegenwoordig zou je zeggen: Google het even, dan kun je zien of een term wel betekent wat je dènkt dat het betekent. Maar blijkbaar is dat heel moeilijk als je last hebt van zwemmerseczeem.

Read Full Post »

Alles leuk en prima

Degenen die naar de conference van Claudia de Breij hebben gekeken, en mensen die een tiener in huis hebben, weten inmiddels dat het woord prima een devaluatie heeft ondergaan. Zelf wist ik het iets eerder dan de dag waarop Claudia erover vertelde, maar dat komt omdat ik een abonnement heb op Onze Taal waarin ik door Sylvia Witteman wordt onderwezen over taaltrends onder jongeren.
Prima betekent ‘eerste’, dus er was jarenlang niets beters dan prima. ‘Dat komt mij prima uit’, wilde zeggen dat het enorm gelegen kwam als je op zondag om 11 uur op de koffie kwam bij je zus. Maar als je nu je 18-jarige appt of je op dat tijdstip even de schone was langs kan brengen en ze schrijven terug ‘dat dat wel prima is’, dan wil dat zeggen dat ze eigenlijk tot één uur op één oor hadden willen liggen.
Prima heeft voor mensen onder de dertig eigenlijk alleen nog maar de betekenis die mensen van boven die leeftijd alleen kennen in de zinsnede ‘ik vond het inmiddels allemaal wel prima’.
Het deed me denken aan mijn studietijd; we lazen ‘Een nagelaten bekentenis’ van Marcellus Emants, een roman uit 1894. In die roman was er iets interessants aan de hand met het woord ‘leuk’.
Tegenwoordig is ‘leuk’ een heel leuk en veelzijdig woord. Je kunt tegen iemand zeggen dat ze een leuke jas aan heeft, dat je zijn zoon zo’n leuk kind vindt en dat het gisteren toch nog leuk weer werd. Maar ruim een eeuw geleden was de betekenis een stuk specifieker. Als je tegen Gertruida had gezegd dat ze een leuk jakje aan had, dan had ze zich afgevraagd wat er mis was met haar kleding. ‘Leuk’ betekende toen zoiets als ‘laconiek’. Eigenlijk had het de betekenis die we nu nog kennen in een zin als ‘Ik wilde hem net ten huwelijk vragen en toen begon hij er doodleuk over dat hij een open relatie wilde’.
Zonder gevoel, laconiek…heel apart dat een woord dat dat betekende nu ons veelgebruikte ‘leuk’ is geworden. Taalgeschiedenis is een wonderlijk iets…maar ik vind het allemaal prima.

Read Full Post »

Hennep-niet (alleen) om te roken

Dat hennep een interessant gewas is, weten we hier in Nederland allang, maar we waren zeker niet de eersten. Hennep heeft een interessante geschiedenis en is zelfs een tijdje verboden geweest. Je leest er alles over in mijn nieuwe blogpost voor EcoGoodies waarin ik ook vertel over mijn nieuwe favoriete sneakers (inderdaad, gemaakt van hennep!).

Read Full Post »

Het begint hier warm te worden….

Over klimaatverandering zijn al dikke rapporten en boeken vol geschreven, maar de meesten zijn, hoe belangrijk en alarmerend ook, vrij saai. ‘Het begint hier warm te worden’ is bij mijn weten het eerste boek over de opwarming van de aarde dat is geschreven door een stand up comedian-die van huis uit trouwens milieu-econoom is. Ik bespreek ‘Het begint hier warm te worden’ in mijn nieuwste blogpost voor EcoGoodies

Read Full Post »

Het is nog niet te laat…

Het is nog niet te laat om het tij te keren. Als we ons leven (en vooral ons stemgedrag!) aanpassen, kunnen we de opwarming van de aarde een halt toeroepen. Hoe, dat lees je in de klimaatalmanak en je leest er alles over in mijn nieuwste blogpost voor EcoGoodies.

Read Full Post »

Actievoeren helpt-nieuwe blogpost voor EcoGoodies

Actievoeren helpt, bewijst MilieuDefensie al 50 jaar. Ik schreef er een blogpost over voor EcoGoodies

Read Full Post »