Gegrild

Amerikanen houden er niet zo van om na te denken. Daarom is veel van hun komedie ook weinig subtiel en hebben ze het over seeing eye glasses en niet gewoon over glasses. De brildrager zou het ding zomaar op zijn knie kunnen zetten, een verkeersongeluk kunnen veroorzaken en vervolgens de opticien aanklagen omdat die niet had gezegd hoe het ding precies gedragen moest worden.
De neiging om dingen uit te spellen komt vermoedelijk voort uit de ontstaansgeschiedenis van het land: voor een groot deel van de inwoners was Engels de tweede taal. Om het risico op misverstanden te voorkomen werd zo min mogelijk impliciet gelaten.
Maar met sommige dingen zijn ze dan weer heel raar bezig, die Amerikanen. In series en films wordt nogal eens gevraagd om een ‘grilled cheese’. Nou, ik heb niet zo lang natuurkunde in mijn pakket gehad en kookles was er al helemaal niet bij op mijn school, maar zelfs ik weet dat dat je kaas niet kunt grillen zonder er een janboel van te maken. Er wordt dan ook een ‘grilled cheese sandwich‘ bedoeld. Maar de dubbele boterham laten ze gewoon achterwege, lekker logisch.
De Britten doen niet mee aan die onzin, want toen de mijnheer tijdens onze laatste vakantie in een cafeetje in Yorkshire tegen de serveerster zei dat hij wel trek had in zoiets als ‘a grilled cheese sandwich’ keek ze hem verward aan. ‘You mean a toastie, darling’, zei ik in mijn beste imitatie van Maggie Smith in Downton Abbey.
Maar hij is lang niet de enige die in de war raakt, laatst las ik een (vertaald) boek waarin sprake was van ‘een gegrilde kaas boterham’. Sowieso zou het in het Nederlands kaasboterham zijn (zonder spatie), bovendien kan dit korter: een tosti kaas!
Ik raad overigens violife kaas, plakjes tomaat en een dot curryketchup aan, voor de beste tosti.

Read Full Post »

Jammer-de bammer

Een paar weken geleden las ik een artikel waarin een man werd geïnterviewd die normaalgesproken tijdens grote voetbaltoernooien zijn huis (of misschien wel de hele straat) oranje maakt. Waarschijnlijk gaat hij dan ook buiten, op bierkratjes gezeten, naar de tv kijken, ik weet niet meer of dat in het interview stond, maar dat stel ik me zo voor. De afgelasting van het Europees Kampioenschap noemde hij ‘een tragedie’.
Om een populair eufemisme te gebruiken: ik vond daar iets van. Via de telefoon afscheid moeten nemen van je stervende vader omdat je niet bij hem kunt zijn vanwege besmettingsgevaar, dat is een tragedie. Duizenden mensen die in Italië anoniem zijn begraven omdat al hun vrienden en familie ook al dood zijn, dàt is een tragedie. De afgelasting van een voetbaltoernooi is voor de kijkers ‘jammer’ en voor de mensen die er hard voor hebben getraind ‘een flinke teleurstelling’, maar meer dan dat is het niet.
Ik wond me hardop op over het onvermogen van de tragediekraaier om buiten zijn eigen kringetje te kijken. De kleppen op zijn ogen die hem niet meer laten zien dan ‘foeballe’ en een blikje bier. Volgens de mijnheer hier in huis lag het echter anders. Volgens hem was het gewoon de devaluatie van de taal. De nuance is zoek. Een liefhebberij is tegenwoordig ‘een passie’ en een geval van ‘jammer de bammer’ is ineens ‘een tragedie’.
Misschien kan Dimitri Verhulst de tragiediekraaiers les geven in welke gebeurtenissen gewoon vallen onder ‘de helaasheid der dingen’ en kan Ilja Leonard Pfeijffer vanuit Genua vertellen over échte tragedies. Tijd genoeg nu er toch geen voetbal op tv is deze zomer.

Read Full Post »

Noot van de vertaler-nummer 1 en 2

Thrillers vind ik meestal niet zulk interessant leesvoer, maar omdat we op vakantie gingen naar Yorkshire las ik het boek ‘Ik tel tot tien’, dat zich daar afspeelt. De vertaling was redelijk, maar zoals altijd, vond ik toch een rammelende uitdrukking. Zo is er een scène waarin een vrijmoedig klein meisje in gesprek is met een ouderwetse mevrouw. Het meisje zegt dat ze naar de wc moet en de vrouw vraagt of het voor een nummer één of een nummer twee is. A number one or a number two?
Het meisje snapt niet zo goed wat die mevrouw bedoelt en zegt, als ik me goed herinner, dat ze moet poepen. Lekkere duidelijke communicatie, daar houd ik wel van. Maar waar ik dus niet zo van houd, is van rammelende vertalingen. Ik ging  namelijk tijdens het lezen terug-vertalen, bij het lezen van ‘nummer één of nummer twee?’, zegt mijn brein per direct ‘a number one or a number two?‘ Terwijl mijn brein eigenlijk mijn oudtante op zou moeten roepen die aan mijn peuter-ik zou vragen ‘Moet je een kleine of een grote boodschap doen?’
Want dat is dus de juiste vertaling: number one (een plas) is een kleine boodschap en number 2 (poepen, drukken, schijten) is een grote boodschap.
Tot zover de noot van de vertaler.

Tekst: Kim in de pen
Illustratie: Oink Oink producties

Read Full Post »

Odd

Een vriendin deelde op Facebook een schattig filmpje van een meisje met het Syndroom van Down dat iedereen opriep om op 21 maart, World Down Syndrome Day, odd socks te dragen. ‘Snel gekke sokken kopen’ schreef vriendin erbij. Maar dat hoeft dus niet. Het woord odd heeft in deze context namelijk niet de betekenis ‘gek’ of ‘raar’.
Als iemand, op een voorval of opmerking, reageert met ‘That’s odd’, dan kun je dat inderdaad vertalen met ‘Dat is raar’ of ‘Dat is apart’. Maar in de woordcombinatie an odd pair, worden er twee dingen bedoeld die niet hetzelfde zijn. Als je bijvoorbeeld met memory in je ene hand het kaartje met de chocoladeletter hebt en in de andere de gaper (we hadden thuis Holland Memory), dat is een odd pair en dan moet je ze dus terugleggen (memory heet in het Engels trouwens pairs).
Op 21 maart kun je dus gewoon hele saaie sokken dragen: als je aan de ene voet een rode en aan de andere een blauwe doet draag je al een odd pair. Een sáái odd pair, maar toch.
Ik ben er dan ook absoluut vóór om gekke sokken te kopen. Zo heb ik een paar in Engeland gekocht met kleine pepertjes erop waarvan er eentje zegt ‘I’m a little chilly’, die kan om mijn rechtervoet en dan draag ik links een sok met daarop een pakje sojasaus dat zegt ‘I’m soy into you’.
Want odd kan altijd odder.

Read Full Post »

Het van Gogh-gevoel

Er is een reden waarom Vincent van Gogh zijn werk steevast signeerde met alleen zijn voornaam: hij wist heel goed dat buitenlanders ‘Van Gogh’ niet uit konden spreken. En misschien ook wel dat ze dénken dat ze het wel kunnen. Zelf raak ik steevast in de war als ik op Facebook allemaal memes of woordgrappen tegenkom die uit gaan van het feit dat ‘Van Gogh’ moet worden uitgesproken als van go (als in Engels voor busje ga).
Ik vind ze vervolgens ook niet grappig want ze zijn gebaseerd op een feitelijke onjuistheid en houden domheid in stand. Bovendien heeft de goede man nog zó zijn best gedaan om dit soort dingen te voorkomen (hij was een visionair, hij wist dat er ooit memes gemaakt zouden worden).
Toen ik een naam moest verzinnen voor mijn tekstbureau wilde ik doen wat Vincent ook deed, en wel om dezelfde reden: neem alleen je voornaam, je achternaam is te moeilijk. Bij mij niet alleen omdat mijn achternaam moeilijk uit te spreken is voor buitenlanders, maar ook omdat het lastig onthouden is. Daarom zet ik onder de stukjes die ik schrijf niet mijn voor- en achternaam, maar gewoon ‘Kim in de pen’.
Helaas is dat misgegaan bij een artikel voor Dierenpraktijken, daar staat dus mijn naam bij, en niet die van mijn bedrijf. Nu verwacht ik geen memes die niet kloppen omdat ze zijn gebaseerd op een verkeerde aanname, maar ik denk ook niet dat iemand mijn naam gaat onthouden…

Read Full Post »

Heidag

‘Ik heb morgen een dag waarop mijn collega’s en ik werken op een andere locatie en dan aansluitend met eten enzo.’
‘Een team-uitje ofzo?’
‘Nee, we gaan in kaart brengen of we nog op de goede weg zijn enzo en welke richting we het komend jaar op willen.’
Ik zie aan de mijnheer dat hij heel erg zijn best doet om alle termen die hem op zijn werk om de oren vliegen te vermijden want in ons huis wordt al het holle kantoor-jargon genadeloos afgestraft.
De volgende dag appt hij foto’s van hemzelf en zijn collega’s voor een grote flip-over in een zaal van de beurs van Berlage.
‘Hoe was je hei-dag?’, vraag ik als hij weer thuis is.
‘Ik heb dat woord niet gebruikt hè?!’, zegt hij.
‘Nee, maar ik lees ook wel eens wat. Ik dacht eigenlijk dat dat soort dingen altijd op de hei gehouden werden.’
‘Ja, ik ook.’
‘Waarom heet het dan zo?’
‘Dat weet ik ook niet.’
‘Dan is eik-dag toch een beter woord? Omdat je gaat eiken of je nog op de goede weg zit enzo?’
‘Misschien wel.’
Hij weet wel beter dan in discussie gaan over taalgebruik. Hij is op de goede weg.

Read Full Post »

‘Viegun’ of veganist

Gisteren deelde ik mijn blogpost voor EcoGoodies waarin ik schreef over vegan eten (puur plantaardig eten zonder gebruik van producten waar een dier aan te pas is gekomen, dus geen vlees maar ook geen melk of eieren).
Iemand vroeg me waarom ‘veganistisch’ tegenwoordig ‘vegan’ (uitgesproken als viegun) moet heten. Een goede vraag, want ik ben over het algemeen een groot voorstander van het gebruik van Nederlandse woorden als die er zijn. Mijn korte en enigszins flauwe antwoord luidde ‘omdat veganistisch te veel klinkt naar vaginistisch en daar schrikken mensen van’. Een tweede factor is denk ik dat vegetarisch vaak wordt afgekort met ‘vega’ en dat je hetzelfde krijgt als je veganistisch af zou korten, en dat is verwarrend.
Maar ik denk dat er nog een derde reden is, eentje die verband houdt met de eerste. ‘Veganistisch’ klinkt wel erg naar tante Gerda die rondloopt op Zweedse klompen, creaties van Cora Kempermann draagt en die combineert met armbanden die zijn gefiguurzaagd op de sociale werkplaats. Hulde aan tante Gerda natuurlijk, want zonder haar had de planeet gisteren de geest al gegeven, maar voor je verjaardag had je misschien toch liever iets anders cadeau gekregen dan een vierkante meter regenwoud en een stukje hennepzeep.
Vegan klinkt naar Miley Cyrus, Joaquin Phoenix, Milo Ventimiglia, senator Cory Booker en van die hippe slanke meisjes met een rommelige knot bovenop hun hoofd die een vegan-blog en een eigen kookboek hebben. En ik wil daar toch iets liever bij horen (sorry tante Gerda).
En misschien klinkt het ook iets minder streng. Alsof je bij ‘vegan’ niet gelijk verketterd zal worden als je een keer een eitje eet van de boerderij van een vriend (die zijn kippetjes in de keuken laat als het slecht weer is) of een paar leren schoenen draagt.
Want dat strenge ‘veganisme’ is natuurlijk enorm bewonderenswaardig, maar het kan ook een beetje afschrikken. Maar bij het vrolijke hippe ‘hier heb je een kookboek vol lekkere recepten die de wereld gaan redden afgewisseld met foto’s van die hippe meisjes op de fiets’-vegan sfeertje voel ik me beter op mijn gemak.
En mocht Cory Booker tijdens zijn campagne voor de democratische nominatie nou heel toevallig in Nederland terechtkomen, dan kan ie hier gewoon aanschuiven. 

Read Full Post »

Sjellens

Op één van de eerste dagen van het jaar zat de mijnheer op de bank een filmpje te kijken op zijn tablet. Hoe langer het duurde hoe meer haren er bij mij recht overeind gingen staan. De vrouw die aan het woord was had het de hele tijd over een ‘sjellens’ waar ze aan mee had gedaan. Ze was de sjellens aangegaan en was daar heel blij mee. Ik zou vooral heel blij zijn als ze haar mond eens zou houden. Of in ieder geval eens op zou houden met het gebruik van woorden die ze niet uit kan spreken. Ik neem tenminste aan dat ze challenge bedoelde. Uitdaging dus. Of gewoon een 6-weken-programma.
‘Zo, dat was een irritant filmpje, met d’r sjellens.’
‘Ja, dat snap ik’, zegt de mijnheer. ‘Maar het ging over cross-fit en ik wil het wèl graag gaan doen.’
‘Dat moet je lekker zelf weten, als je maar niet van dat irritante nep-Engelse jargon gaat gebruiken. Anders wordt jij misschien fit, maar ik cross.’
‘Ok. Ik ga de uitdaging doen. Maar eh, volgende week dinsdagavond is er een 2 uur durende…ehm…workshop?’
‘Een werkplaats. Of gewoon een 2 uur durende informatie-avond.’
‘Ja, dat.’

Read Full Post »

Het irriteert me dat jij je daaraan ergert

Er zijn op Facebook meerdere groepjes voor leesfanaten. Helaas is de tendens in bijna allemaal hetzelfde: het gros leest de thrillers die iedereen leest. Het liefst plaatsen ze dan een foto van het omslag van zo’n boek met een kinderversjes-titel en schrijven er dan bij ‘ik ga nu beginnen aan deze iemand al gelezen’ (zonder interpunctie inderdaad).
Ehm…ja, Jolanda, bijna iedereen hier, scroll maar door de tijdlijn. Maar in één groepje ontstond er iets vermakelijks: mensen begonnen hun ergernis te uiten over taalfouten in boeken. En dat vond ik wel interessant want ik stoor me daar ook aan. Alleen was er één vrouw die pissig werd omdat het in een boek ‘het krat’ stond… Ook na herhaalde opmerkingen dat dat toch echt correct was, bleef ze erbij dat het ‘voor haar gevoel’ toch echt ‘de’ moest zijn. Ok, duidelijk argument, ik denk dat ik met die vrouw de pietendiscussie maar niet aan ga.
Een dag later verscheen er een bericht van het beheer, ze zouden posts over fouten in boeken voortaan gaan verwijderen. ‘Als je je eraan irriteert moet je maar contact opnemen met de uitgever’. Er volgde veel bijval, ‘want het moest wel gezellig blijven’. Ergens kritisch op zijn is blijkbaar niet gezellig, maar een serie slecht geschreven moorden wel?
En ik kon het niet laten, ik schreef ‘dan mag ik zeker ook niet schrijven dat het ‘ergert’ moet zijn?’
Ze begreep het niet. ‘Wat is erger,’ vroeg ze. Dus ik legde het even uit: het moet zijn, ‘als je je eraan ergert’ of ‘als het je irriteert’.
En toen was de beer los. Ik had het blijkbaar niet begrepen. Jawel hoor. En ik zou iemand zijn die alles opzoekt in het Groene Boekje (nee hoor, ten eerste is dat voor spelling en niet voor grammatica en ten tweede hoef ik het meeste niet op te zoeken).
Blijkbaar ergerden ze zich eraan dat slordig taalgebruik mij irriteert. 

Read Full Post »

Eens…maar nooit weer?

‘Oh ja, dit is weer nieuw…’, zegt de mijnheer. Aan zijn toon hoor ik dat hij hoop dat dit nieuwe snel dezelfde kant op gaat als ‘toppie joppie’ en ‘goeiesmorgens’, namelijk het verdomhoekje van de taal in. Via What’s app heeft hij overleg met een collega over de stoelen in het vliegtuig dat ze binnenkort gaan nemen.
De collega beweert dat de middelste rij in het vliegtuig uit drie stoelen bestaat. De mijnheer zegt dat het er vier zijn en voegt een fotootje bij ter illustratie.
‘Eens!’ reageert de collega.
Dat is niet eens een zin, dat ‘eens’. Eens! Wat eens? Eens gegeven blijft gegeven? Eens maar nooit weer?
Waarschijnlijk bedoelt hij ‘ik ben het met je eens’, maar dat klopt niet. Je kunt het niet eens zijn met een feit. Als ik zeg ‘Haarlem is de hoofdstad van Noord-Holland’, dan is ‘ik ben het met je eens’ een hele rare reactie want het is logischerwijs onmogelijk om het ermee oneens te zijn.
Volgens mij is dat ‘eens’ een soort ‘oh ja, je hebt gelijk’ voor mensen die er egotechnisch niet toe in staat zijn om dat te schrijven of te typen.
Wie het daarmee eens is mag zijn vinger opsteken of gewoon ‘eens!’ typen, dat is in dit verband namelijk wel taalkundig correct. 

Read Full Post »