Zelfbewust

Dat vele Nederlanders last hebben van Engelse ziekte als het gaat om spatiegebruik of het woord ‘uitvinden‘, wist ik al een tijdje, maar er is nóg een woord dat last heeft van een identiteitscrisis. En het is nota bene het woord ‘zelfbewust’. Bij zelfbewust denk ik aan Pia Dijkstra die op kalme en zelfverzekerde toon de Eerste Kamer te woord staat, of Liliane Ploumen die aanschuift bij Zondag met Lubach en daar een goed verhaal houdt, of She decides opricht. Zelfbewust is schouders naar achteren, kin een tikje naar de zon gericht en weten dat je heel wat waard bent.
Maar onlangs kwam ik de volgende zin tegen: ‘(…) schuchtere zelfbewuste glimlachjes over die hopeloos geforceerde poses.’
Schuchter en zelfbewust hebben een tegengestelde betekenis, dus de zin klopt niet of is op z’n minst nogal verwarrend. Wat de auteur hier volgens mij bedoeld heeft is ‘ongemakkelijke’ of ‘gegeneerde’, de Nederlandse vertaling van self conscious. Maar in plaats daarvan is gekozen voor een Nederlands woord dat de letterlijke vertaling lijkt van self conscious, maar een andere betekenis heeft. Het is niet de eerste keer dat ik het tegenkom, tijdens een uitzending van College Tour hoorde ik het Anouk zeggen. Ik vond het toen ook al heel verwarrend want ik was ervan overtuigd dat ze met haar ‘zelfbewust’ niet ‘zelfverzekerd’ bedoelde.
Maar de geciteerde zin is niet van Anouk -iemand die een groot deel van haar tijd in het Engels teksten schrijft of zingt-, dit is Hanna Bervoets.
Toch niet de minste als het om taal gaat. Maar met dit woord slaat ze de plank toch behoorlijk mis. Geen idee of ze zich daar zelf bewust van is. 

Read Full Post »

Hebben en zijn

Er zijn vele vormen van Engelse ziekte in onze taal geslopen. De nieuwste vorm, die ik steeds vaker zie, ik dat hebben en zijn met elkaar verward worden. Vroeger zei je ‘ik heb het druk’. Ik heb een hele drukke dag gehad, ik heb het heel druk gehad. Nu lees ik steeds vaker ‘ik ben druk’.  Ik heb dan altijd de neiging om te vragen ‘heeft de juf dat tegen je gezegd, of je moeder?’ Want ik weet niet beter dan dat druk zíjn slaat op kinderen die misschien aan de Ritalin moeten of op stofjes met een schreeuwerige print (wat een druk stofje).
En ik weet het, het komt van I’m busy maar ‘ik ben druk’ is dus I am over active. Dus pas als je merkt dat je al ratelend jezelf inhaalt, met wijde armgebaren je verhaal kracht bijzet, je merkt dat mensen in je buurt met hun ogen gaan rollen en dat ze een fles whisky uit hun bureaula halen zodra je weg bent om even op adem te kunnen komen, dan pas kun je zeggen dat je druk bént. Tot die tijd héb je het druk. Of, als je slim bent niet natuurlijk, dan haal je een paar keer diep adem en rol je je yogamatje uit. 

Read Full Post »

Iedereen is Willy Wortel

Omdat ik het idee heb dat ik met elke injectie humira ook gelijk een miljoen calorieën krijg ingespoten ben ik voorzichtig begonnen met sporten, want van een hele kleine maat 34 naar een kleine maat 38 terwijl je minder eet is tot daar aan toe, meer ‘groeien in de breedte’ hoeft van mij niet zo. Maar hoewel ik het rustig opbouw met yoga, af en toe Pilates en regelmatig een flink stuk wandelen, word ik regelmatig ’s morgens wakker met een grieperig spierpijn-gevoel. Het enige wat er dan op zit is het bad vol laten lopen, een scheut van dat stinkende Dr. Kneipp-spul van vriend er in doen (ik geloof dat het jeneverbes-douchegel heet) en verplicht ontspannen.
En aangezien ik pas écht goed kan ontspannen als ik iets te lezen heb gaat er meestal een tijdschrift of boek mee in bad. Van de week was het de Marie Claire met Georgina Verbaan op het omslag. Gezellig, met Sjors in bad, die is zo petite, die kan er makkelijk bij, ondanks mijn humira-kilootjes. Behalve het interview met covergirl La Verbaan staat er ook een artikel in het blad over vrouwen die het verliezen van hun baan zien als een nieuwe kans. En daar staat de quote: ‘Ik ben gaan uitvinden wat ik écht wilde’, aldus Eva (34). Ah, Eva is Willy Wortel geworden.

Willy heeft iets uitgevonden…

Vroeger, op de middelbare school, had ik een klasgenootje dat een paar jaar in Amerika op school had gezeten en een Britse vader had. Toen zij wel eens dingen als ‘dat moet ik uitvinden’ zei, werd daar nog een beetje om gegniffeld en legde ik haar uit dat alleen uitvinders zoals de beste vriend van Lampje dingen ‘uitvinden’.  Wat zij bedoelde was ‘ik moet dat nog ondervinden/ervaren/uitzoeken’. Zoals Eva waarschijnlijk bedoelde dat ze ging uitzoeken wat ze echt wilde. In de jaren ’90 wist het gros van de mensen nog dat ‘uitvinden’  niet de letterlijke vertaling was van ‘to find out’, dat is namelijk ‘ontdekken’.  Uitvinden is de letterlijke vertaling van ‘to invent’. En dan zijn we weer terug bij Willy Wortel en niet bij Eva, want die ging niet met uitvindingen leuren maar is een cursus media-strategie gaan leren. Eva, of Marie Claire, had er beter aan gedaan om een kuurtje tegen Engelse ziekte te nemen.
Ik begrijp het al: tijd om uit bad te komen: de wereld heeft mij nodig. Ik lees het tot mijn ergernis namelijk steeds vaker, uitvinden waar ontdekken bedoeld wordt en andere ergerlijke voorbeelden van Engelse ziekte. Zelfs in boeken en in tijdschriften zoals Marie Claire. En dat is niet is waarbij ik lekker ontspannen kan blijven dobberen…werk aan de winkel! Wie huurt mij in? Tekstschrijver zónder Engelse ziekte in de aanbieding!

Read Full Post »

Engelse ziekte

In de tijd van de industriële revolutie leden vele fabriekskinderen die nooit het daglicht zagen aan de beruchte Engelse ziekte, ofwel rachitis. Door een gebrek aan vitamine D (de enige vitamine die het lichaam zelf aan kan maken uit zonlicht) kregen deze kinderen last van vergroeiingen.
Nu kinderarbeid verboden is en de kleine spruiten dagelijks een vitamine D pilletje krijgen is deze vorm van Engelse ziekte de moderne wereld uit. Maar er is een andere voor in de plaats gekomen die niet zozeer kinderen, maar vooral volwassenen lijkt te treffen. Eentje die razendsnel om zich heen grijpt en waar geen pilletje tegen helpt….
Het duikt overal op en ziet er net zo vreemd uit als een paar vergroeide O-benen: een spatie midden in een woord. Blijkbaar zijn de duimpjes van de moderne mens vergroeid met de spatieknop van zijn computer en maken ze, net als de Engelsen, alle samengestelde woorden los.
En je ziet het overal: iemand die op Facebook een opoe fiets te koop aanbiedt (nou, die opoe mag je houden, maar die fiets wil ik misschien wel). De visboer die lekker bekken in de aanbieding heeft (ik vind bekken wel lekker, maar niet met de visboer). Laatst had de kantoorboekhandel lucht kussen enveloppen in de aanbieding (ah, die komen zeker uit Aerdenhout). We zagen een busje rijden  met de tekst ‘Honden uitlaatservice’….nu heeft mijn hond geen auto, maar áls hij die zou hebben dan weten we nu waar hij heen moet gaan als er iets mis is met zijn uitlaat. Vriend kreeg laatst per post een start bewijs. Hij had geen idee wat dat was, hij had gehoopt op een startbewijs.
En je zal misschien nu denken: ‘ja maar je weet toch wat ik bedoel’, maar haar borstel is toch écht iets anders dan haarborstel. Dus onthoud: alles aan elkaar, en als je het niet meer weet dan doe je er een streepje tussen.
En soms, heel soms, zijn er mensen die kennelijk aan beide vormen van de Engelse ziekte lijden, maar er is genezing mogelijk. Zoals bij de bakker, die had blijkbaar last van zijn hand, maar nu niet meer. Want het stond er trots, tussen de desembollen en het olijfbrood: hand gemaakt! 

Read Full Post »